Herinrichting stadscentrum Harelbeke
Beeldkwaliteitsplan voor het centrum en ontwerp voor het Marktplein
Een grootse transformatie van de kern van Harelbeke is voltooid. Het stadscentrum was in de loop der jaren gehavend geraakt door een misplaatst winkelcentrum, wegverbredingen en de schaalvergroting van de scheepvaart over de Leie. Toen de Vlaamse overheid de nieuwste schaalvergroting in de scheepvaart aankondigde – stroomlijning van de Leie en vergroting van de waterwerken – kreeg Palmbout Urban Landscapes de opdracht om, naast het superviseren van de waterwerken, de relatie tussen de stadskern en het water te herstellen.
Stad Harelbeke en Waterwegen en Zeekanaal NV.
2010-2021
We maakten hiervoor een masterplan en beeldkwaliteitsplan voor het centrum en vervolgens een inrichtingsplan voor het nieuwe Marktplein. Hiermee konden een nieuw sluiscomplex, kades, brug én nieuw Marktplein met woon- en winkelruimtes in samenhang worden ontwikkeld. Harelbeke is zo weer verbonden geraakt met De Leie en verlost van ‘het lelijkste marktplein van Vlaanderen’.
Plankaart voor de herinrichting van het stadscentrum van Harelbeke
In weerwil van de omvang van de operatie springt de fijnzinnigheid van het openbare-ruimteontwerp in het oog. De commissie waardeert die aandacht voor detaillering en materialisering, en vindt de wijze waarop de samenhang is gezocht met grotere stedenbouwkundige structuren en de nieuwbouw razendknap.
Selectiecommissie Blauwe Kamer Jaarboek 2021
Versterken van de ladderstructuur van Harelbeke
Door de meervoudige opgaven te verenigen ontstaat de kans om de stad volwaardig op de rivier te richten en om het stelsel van routes en ruimtes dwars op de rivier aan te vullen en te verfijnen. In het masterplan zijn de lange lijnen van de straatweg en de Leie duidelijk herkenbaar. Ze zijn in de structuur te beschouwen als de staanders van een ladder. Dwars daarop tekenden we de sporten: nieuwe en verbeterede routes en publieke ruimten tussen de bebouwing. De sporten leggen steeds een specifieke relatie tussen de twee hoofdruimtes van het centrum. Het nieuwe Marktplein is de meest bijzondere sport van de ladder. Het plein vormt ruimtelijk een eenheid met de nieuwe kades langs de Leie. De stad krijgt hiermee een volwaardige openbare ruimte aan de rivier en de historische straatweg.
Marktplein aan de Leie
Tot voor kort was het Marktplein een grote, ongedefinieerde ruimte waarin lukraak twee flatgebouwen en een paviljoen leken te zijn gesitueerd. Onder supervisie van Palmbout werd het plein verkleind en verschoven, en zo teruggebracht tot een heldere ruimte met een zorgvuldige inrichting. Nieuwe appartementengebouwen met winkelruimte vormen samen met de kerk en bestaande flats de randen van deze stadsruimte. Het plein ligt nu –als een sport van de ladder- opgespannen tussen rivier en straatweg. Het nieuwe stadsblok verkleint aan de straatweg ook het gat in de straatwand verkleint. Het Marktplein heeft daarmee een vriendelijk formaat gekregen en biedt zicht op de Leie. Bovendien vormt de kerk met zijn kerktuin nu een integraal onderdeel van deze centrumruimte. Hiermee worden aanwezige landschappelijke en architectonische kwaliteiten in het stadscentrum opgenomen in het nieuwe Marktplein.
Stadsbordes aan de rivier
Met de vernieuwing van de Leie werd de loop van de rivier waar mogelijk rechtgetrokken. Dit bood de mogelijkheid de kade in het centrum te verbreden en tot een verblijfsgebied te maken. Aan de waterkant loopt de pleinruimte met een royale trap over in de Vrijdomkaai. De kade was hier een hooggelegen asfaltvlakte, afgebakend door een blinde gevel van een van de twee flatgebouwen op het marktplein. We stelden voor om in de plint winkelpanden te maken met entrees aan de waterzijde. De nieuwe kade is op twee niveaus aangelegd. Het hoge niveau sluit aan op de winkelbebouwing en biedt ruimte aan verkeer en de weekmarkt. Het lage niveau is verblijfsgebied.
Vrijdomkaai in 2010
Vrijdomkaai in 2021
Maquette stadskernvernieuwing
Vernieuwde Vrijdomkaai
Voor de nieuwe brug, de oeverinrichting en het sluizencomplex hebben we de ruimtelijke randvoorwaarden opgesteld die zijn meegenomen in de tenderprocedure door de Vlaamse Waterweg om de Leie te vernieuwen. ZJA en Bas Smets landscape architects hebben op basis hiervan de nieuwe brug en de Leieoevers ontworpen.
