Noorderterras en Steenplein Antwerpen
Ontwerp openbare ruimte van het centraal deel van de Scheldekaaien
Onder het Noorderterras van de Scheldekaaien ligt het oudste verleden van de stad en het rijke verhaal van de landschappelijke verzanding waarop Antwerpen is ontstaan. Dit is de plek om, aansluitend op Het Steen, de ontstaansgeschiedenis van Antwerpen te vertellen en toeristen gastvrij te ontvangen, te informeren en te enthousiasmeren. Het ontwerp van de openbare ruimte haalt de geschiedenis van Antwerpen naar boven met fijngevoelige, maar ook grote ingrepen, en maakt een nieuwe openbare ruimte waar gebruik en historie met elkaar verweven raken.
Het ontwerp van het Noorderterras en het Steenplein is het vervolg op het schetsontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien (2021).
Het ontwerp van het Noorderterras en het Steenplein is het vervolg op het schetsontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien (2021).
AG Vespa
2022-2023
Tractebel engineering
Doorlopende kaaivlakte
De ruimte onder het afdak van het Noorderterras wordt het onthaal van Antwerpen. Deze ruimte verteld het verhaal van de havenrede. Een ruimte voor stedelijk en toeristisch gebruik die tijdelijk gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld de kerstmarkt of een winterse schaatsbaan. Het afdak van het Noorderterras wordt opgeknapt en bindt, met zijn maritieme karakter, in een groots gebaar de ruimte samen. Daaronder wordt de kasseivloer, passend bij het maritieme karakter terug gebracht. Een subtiel verschil in bestrating (vlakke of bolle kassei) volgt de oude stadsplattegrond. De middeleeuwse stad vormt de routes. Centraal ligt de voormalige Mattestraat die de verbinding legt tussen Het Steen en de stopplaats voor bussen aan de noordzijde. Rond de Mattestraat ligt de geschiedenis van de burchtzone. Een geschiedenis die op plekken wordt uitgewerkt in de nieuwe grondplaat met aandacht voor de binnen- en buitenzijde van de oude stadsmuur en het zichtbaar maken van de voormalige Walburgiskerk.
Materialisatie van de Mattestraat
Gelaagde geschiedenis
Ter hoogte van het centraal deel is de geschiedenis van Antwerpen afleesbaar in de bodem. Ongeveer 50 cm onder het maaiveld van het Noorderterras ligt de middeleeuwse burcht van Antwerpen. het hoger gelegen deel noordelijk van Het Steen waarop Antwerpen is ontstaan en waarvandaan de binnenstad is gegroeid. Onder het Zuiderterras zien we de groeiende stad met straten en vlieten haaks op de Schelde. Het rechttrekken van de Scheldekade eind 19e eeuw gaf ruim baan aan de haveneconomie. Functionele havendaken lieten de oude stad letterlijk onder de kaaivlakte verdwijnen. De huidige symmetrische opzet van de wandelterrassen rond het Steenplein wordt in de ondergrond asymmetrisch met de verloren stadsplattegrond.
Archeologen leggen de burchtmuur bloot
Walburgiskerk in de kaaivlakte
Route naar de burchtmuur
Walburgiskerk en Burchtmuur
Op de plaats van het Noorderterras stond de Walburgiskerk. Een groots bouwwerk dat door de rechttrekking van de Schelde verloren is gegaan. In het ontwerp krijgt de Walburgiskerk opnieuw een plek onder het afdak. Het gedeeltelijk optrekken van de vroegere kolommen en extra verlichtingsarmaturen confronteert de vroegere constructie met het bestaande kolommengrid. Door ter plaatse van de kerk extra daglicht onder het afdak te brengen wordt deze historische plek opnieuw zichtbaar en bruikbaar voor kleine optredens.
De voormalige burchtmuur snijdt recht door de ruimte onder het afdak. Opgravingen hebben duidelijk gemaakt dat de muur over gedeeltes intact is. Door het maaiveld aan de buitenzijde van de burcht ca. 3 meter naar beneden te plooien wordt de burchtmuur ter plaatse van het afdak zichtbaar en tastbaar. Opnieuw een confrontatie met de geschiedenis. De Mattestraat loopt over deze verdieping, en de burchtmuur, heen als markering van een voormalige stadspoort.
Enclos
In met hekwerken afgesloten ruimtes onder het afdak werden vroeger goederen tijdelijk door de douane opgeslagen. Deze constructies konden, naar behoeven, worden geplaatst en verplaatst. Onder het afdak is nog één dergelijk enclos aanwezig. De fabrieksmatig matig geproduceerde hekwerken worden opgeknapt en herbouwd op een nieuwe locatie onder het afdak. Een centrale plek voor een vernieuwd enclos dat plaats biedt aan de stadsvitrine. Een ruimte voor expositie. Dit wordt gecombineerd met voorzieningen voor walstroom. Een tweede, nieuw, enclos deelt de grote ruimte van het Noorderterras verder in. Deze plek wordt opgevuld met een speelplek die aansluit bij het maritieme karakter.
De wandelterrassen
Vergroening van de wandelterrassen zorgt voor een radicaal andere uitzichtspromenade langs de Schelde. Tot heden waren de terrassen lege, robuuste ruimtes. Groots, maar met weinig verblijfskwaliteit. In het ontwerp blijft een rand van minimaal 5,5 meter langs de Schelde open. Langs de stadszijde worden over de gehele lengte plantenbakken toegevoegd. De plantsoorten in de bakken sluiten aan bij het zilte kustklimaat met soorten als de duindoorn, brem en zeekool. Door de toevoeging van groen in plantenbakken worden de terrassen verzacht en krijgen met lange zitbanken meer verblijfskwaliteit. In het ontwerp voor de wandelterrassen worden de balustrades, verlichting en afwatering van deze ruimtes vernieuwd. Een brede houten leuning geeft de rand het nodige detail voor een uitzichtpunt. Verlichting wordt in de leuning geïntegreerd waarmee het loopvlak van de terrassen extra wordt verlicht.
Steenplein
In het inrichtingsplan wordt het Steenplein een groene parkruimte aan de Schelde.
Evenementen die nu doorgaan op dit plein verschuiven in de toekomst naar de afdaken. Onder de bestaande bomen wordt het Steenplein onthard, en groen ingevuld. Een kwalitatieve verblijfsplek aan de Schelde. Met de Groenplaats en de Grote Markt als stedelijke pleinen voegt het Steenplein hier een sterk, groen karakter toe aan de binnenstad va Antwerpen.
In het definitief ontwerp Steenplein is het inrichtingsplan tot in detail uitgewerkt. Onderdelen hiervan zijn onder meer een vernieuwde waterkering, bestratingen, en in detail uitgewerkt beplantingsplan.
Evenementen die nu doorgaan op dit plein verschuiven in de toekomst naar de afdaken. Onder de bestaande bomen wordt het Steenplein onthard, en groen ingevuld. Een kwalitatieve verblijfsplek aan de Schelde. Met de Groenplaats en de Grote Markt als stedelijke pleinen voegt het Steenplein hier een sterk, groen karakter toe aan de binnenstad va Antwerpen.
In het definitief ontwerp Steenplein is het inrichtingsplan tot in detail uitgewerkt. Onderdelen hiervan zijn onder meer een vernieuwde waterkering, bestratingen, en in detail uitgewerkt beplantingsplan.
gerelateerde projecten
