Hembrug-terrein Zaanstad

Nadat defensie het Hembrugterrein had verlaten was het verval ingetreden. Om een toekomstperspectief te schetsen en direct te kunnen handelen is een strategie gevolgd met twee snelheden. Het beeldkwaliteitsplan biedt, met een combinatie van behoud en ruimtelijke verdichting, zicht op een langjarige ontwikkeling. Voor de korte termijn is het terrein stapsgewijs klaargemaakt voor nieuw gebruik. Het terrein is toegankelijk gemaakt; gebouwen zijn gerenoveerd en verhuurd; de water- en groenstructuur is verbeterd; gebouwen zijn bereikbaar gemaakt. In onze langjarige betrokkenheid hebben we de bestaande identiteit van het terrein als uitgangspunt genomen. Van daaruit hebben we gewerkt aan de visie voor de toekomst en aan concrete ontwerpen van de openbare ruimte, beplantingen en nieuw in gebruik te nemen gebouwen.

Het beeldkwaliteitsplan is gebaseerd op bestaande kwaliteiten en neemt de bestaande organiserende hoofdlijnen op. De subtiele verschillen in het oorspronkelijke terrein worden explicieter gemaakt door deelgebieden te definiëren met elk een eigen karakteristiek in gebouwset¬ting en ontwerp van de openbare ruimte. Er zijn negen ontwikkeleenheden te onderscheiden met ieder een eigen ruimtelijk karakter, en daardoor ook verschillende mogelijkheden voor herontwikkeling. In het inspiratiebeeld worden de ruimtelijke randvoorwaarden voor herontwikkeling dan ook per deelgebied geformuleerd. Het front langs het Noordzeekanaal, de campus, en de oude productieterreinen worden het meest toegankelijke en publieke gedeelte. Richting het Hembrugbos wordt het gebied intiemer met veel ruimte voor groen en een zorgvuldige inpassing van bestaande, en kleinschalig, gebouwen. Langs de randen van het Hembrugbos liggen de meeste mogelijkheden voor het toevoegen van woningen op het Hembrugterrein. Binnen dit kader van ontwikkeleenheden, het 'DNA', zijn er aanzienlijke mogelijkheden om het terrein te verdichten.

Er is een tweedeling in bereikbaarheid; intensiever aan de zuid- en westzijde kant, extensief en verkeersluw aan de oostkant. Om het Hembrug-terrein onderdeel te laten zijn van de leefomgeving van de Zaankanter wordt het terrein doorwaadbaar gemaakt voor langzaam verkeer en door het maken van meer entrees. Doorgaande fiets- en wandelpaden maken de luwe zijde van de enclave bereikbaar en takken vervolgens aan op de structuren van het intensieve productieterrein in het zuiden en westen.

De toegankelijkheid van de westzijde is verbeterd door een nieuwe hoofdentree te maken tegenover de Symon Spiersweg. Via deze toegangsweg is de hoofdstructuur van het Hembrugterrein bereikbaar gemaakt. Om de unieke groene atmosfeer van het terrein te behouden wordt doorgaand autoverkeer niet mogelijk gemaakt.

Vanaf 2014 is het Hembrugterrein stapsgewijs toegankelijk gemaakt en opnieuw ingericht. De bestaande padenstructuur dient als basis. Met enkele basisprofielen is deze opnieuw uitgelegd over het terrein. Hierbij zijn gericht paden toegevoegd en is de hoeveelheid verharding terug gedrongen. De aanwezige bestratingen zijn hergebruikt in de nieuwe inrichting. Al het bestaande materiaal is verwerkt in de nieuwe bestratingvlakken van de basisprofielen, of als restafval gebruikt in schanskorven die de parkeervelden afzomen. Het regenwater vloeit op een natuurlijke manier af in het omliggende groen. Voor de verlichting is door DUS Architects het Hembrug-armatuur ontworpen, dit vormt samen met het verder uit te voeren verlichtingsplan een nieuwe laag op het Hembrug-terrein.
Het Hembrug-terrein is een dicht begroeid terrein. Het inrichtingsplan voorziet in het gericht omvormen van gesloten, dichte bosschages naar een open groenstruc¬tuur. Zichtlijnen zijn open gebroken en op strategische plekken zijn nieuwe bomen, vaste planten of heesters toegevoegd. De waterstructuur is opnieuw geopend als een belangrijke ruimtelijke drager van het terrein.