Scheldekaaien Antwerpen
Nieuwe grondplaat voor het centraal deel van de Kaaien

In opdracht van AG Vespa werken we op dit moment aan het opstellen van een samenhangend programmatisch en ruimtelijk kader voor het centraal deel van de Scheldekaaien in Antwerpen. De programmering van de openbare ruimte, het opwerken en zichtbaar maken van het onzichtbare, ondergrondse erfgoed en het robuuste maritieme verleden spelen in dit ontwerp een belangrijke rol. Het bestaande kaaienplan met mobiele waterkering uit 2004 dient hiervoor als onderlegger.

Het terug opnemen van de kaaien in het publiek domein van Antwerpen dient de gehele stad; op deze plek ontstaat een nieuwe stedelijke ruimte die het historisch centrum terug aan het water legt. De kaaien zijn lang een plek van actie geweest; van mensen en goederen, van handel en overslag, van economische kracht. Op dit moment ademen de kaaien echter een desolaatheid. Het is een neutrale stedelijke ruimte die van iedereen of niemand kan zijn en vormt een sterk contrast met de levendige Antwerpse binnenstad. Dit contrast wordt ruimtelijk nog versterkt doordat het centrum sterk asymmetrische en de kaaien juist strikt symmetrisch van opbouw zijn. In ons plan wordt de neutrale karakteristiek van de bestaande kaairuimte niet weggepoetst, maar juist versterkt en worden beide werelden, met hun eigen verhalen, met elkaar verweven.

We gebruiken het contrast om een sterk programmatisch verschil te maken tussen de invulling van het noordelijk en het zuidelijk deel van de kaaien. Het Steenplein is het scharnierpunt tussen deze ruimtes en de voornaamste koppeling tussen de middeleeuwse binnenstad en de Schelde. Het is een stedelijk plein met een zeker formeel karakter en ruimte voor evenementen, goed verbonden met voorname pleinen van de binnenstad; de Markt en de Groenplaats. Bovendien kun je van hieruit direct met de pont naar Linker oever. Aan weerszijden van het Steenplein liggen de karakteristieke loodsen. De monumentale ruimtes onder de loodsdaken zijn nu schijnbaar leeg. Ruimtes vol verwachting op een passend en inspirerend gebruik. De noordzijde, met het Noorderterras, is een historisch beladen plek. Hier ligt de middeleeuwse stad onder verborgen. We voorzien hier een nieuw soort pleisterplaats waar oude verbindingen worden hersteld, de contour van het verleden zichtbaar wordt gemaakt en waar ruimte is voor de verkoop van lokale producten en proeverijen. Een gastvrije entree voor de bezoekers vanaf het water. De zuidzijde krijgt  een wat andere kleur. De daken van het Zuiderterras vormen een stadslab. Denk aan Antwerpen als Modestad met een Catwalk over de Kaaien en andere tijdelijke programmering. Op deze plek manifesteert de nieuwe stad zich met al zijn kwaliteiten.

Tijdens het programma ‘Driewerf Hoera’ zijn bewoners, Antwerpenaren en bezoekers gevraagd naar de betekenis, programmering en mogelijke toekomst voor het centraal deel van de kaairuimte. In samenwerking met de Stichting Kleinschalige Culturele Producties zijn drie perfomatieve acties georganiseerd waarbij publiek is uitgenodigd hun verhalen te vertellen: ‘Tekenen op waterkeringhoogte’, ‘Voortvarend heen en weer’ en ‘Vierschaer, van wie is de publieke ruimte?’

Opdrachtgever
AG Vespa
Periode
2018 - heden